Varðhaldsfongslaðir fyri hóttanir, harðskap og burturflyting

Fýra menn eru millum annað skuldsettir fyri at hava hótt við at drepa dóttir

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Steinar Patursson

Fýra menn vórðu í Føroya rætti í dag varðhaldsfongslaðir í fýra vikur hvør.

Ákærin vildi hava menninar varðhaldsfongslaðar í sambandi við eitt mál um rúsevni, harðskap, hóttanir og burturflyting, ella "frihedsberøvelse", sum tað verður kallað í revsilógini.

Talan er um tríggjar føroyingar, sum eru 23, 24 og 28 ára gamlir, umframt ein 46 ára gamlan danskara.

Tveir av føroyingunum, teir 23 og 24 ára gomlu, sita frammanundan varðhaldsfongslaðir fyri onnur mál, sum koyra í løtuni.

Allir tríggir føroyingarnir vórðu í einum viðurskifti skuldsettir fyri tann 20. desember í fjør at hava noytt ein mann inn í ein bil á Argjum, har teir síðani koyrdu við manninum niðan á Villingardalsvegin og hóttu mannin eftir pengum.

Ákærin førdi fram, at teir tríggir høvdu sligið mannin og gjørt honum greitt, at hann skyldaði teimum 100.000 krónur.

– Nær helviti kemur tú við pengunum, høvdu menninir sambært ákæranum sagt, og harumframt høvdu teir hótt mannin við, at lat hann teimum ikki pengarnar, so skuldu teir "knúsa" ella drepa dóttir og familju hansara.

Eisini eru teir tríggir saman við 46 ára gamla danskaranum skuldsettir fyri 8. januar í ár at vera komnir fram á ein bil við Sjósavnið á Argjum, har hesin sami maðurin sat við einum øðrum manni, og har teir fýra í felag høvdu framt harðskap og hóttanir móti manninum aftur.

Ákærin vildi vera við, at teir høvdu tikið tann fyrra mannin úr bilinum, koyrt ein posa yvir høvd hansara, bundið hendurnar saman við stripsum, sum javnan vórðu strammað, soleiðis at maðurin fekk ilt, og bukað mannin.

Eisini segði ákærin, at maðurin hevði fingið okkurt kalt móti barkanum, ið hann metti vera ein knív. Hesa ferð fekk maðurin at vita, at hann skyldaði teimum 300.000 krónur.

Ákærin vísti á, at tann 46 ára gamli danskarin hevði eisini roynt at drigið hin mannin úr bilinum, men at hetta var ikki eydnast.

Harumframt er ein av føroyingunum eisini skuldsettur fyri í tveimum førum, í august og september í 2020, at hava hótt mannin umvegis appuna Wickr, har maðurin varð biðin um ávíkavist 75.000 krónur og 100.000 krónur, annars skuldu teir gera av við dótrina hjá manninum. Maðurin hevði í báðum førum latið smærri, men munandi, upphæddir til menninar.

Orsakað av koronustøðuni vóru bert tveir menn inni í rættinum í senn, og grundlógaravhoyrið tók tí eisini allan seinnapartin.

Ákærin vildi hava dyrnar stongdar til grundlógaravhoyrið, tí mett verður, at fleiri partar eru í málinum. Verjarnir høvdu einki at siga til tað, og dómarin líkaði tí ákæranum, og miðlafólkini vórðu koyrd útum, eftir at ákærurnar vórðu lisnar upp.

Dómarin metti, at talan var um grundaðan illgruna, og tí vórðu allir menninir varðhaldsfongslaðir í fýra vikur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. Jan 2021

Fer ímóti samgonguni: Johan Dahl mælir til at samtykkja andstøðuppskotið

Hann sigur seg ikki kunna taka undir við, at samgongan ikki vil tryggja minnilutum at fáa somu løgligu rættindi til barsinsskipanina, sum restin av borgarum landsins

Johan Dahl (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Um tað ikki kann vera pláss fyri mær í samgonguni við tí meiningini, “so be it”, segði Johan Dahl, tingmaður fyri Sambandsflokkin á tingsins røðarapalli í november, tá uppskotið frá andstøðu flokkum um at javnseta rættin hjá samkyndum foreldrum til barsilsfarloyvi og barsilspening var til fyrstu viðgerð.

Og nú álit er komið úr vinnunevndini, er sjón fyri søgn. Johan Dahl er mælir saman við meirilutanum, sum eru andstøðuumboð, løgtinginum at samtykkja uppskotið.

- Sum fólkavaldur parlamentarikari, valdur til at tæna fólkinum til at gera lógarsmíð, sum skal hava eins virknað og rættindi fyri øll tey, sum lógirnar umfata, kann undirritaði ikki taka undir við, at vit sum samgonga ikki vilja tryggja minnilutum, sum her samkyndum pørum og harvið børnum teirra, at fáa somu løgligu rættindi til barsilsskipanina, sum restin av borgarum landsins.

Hann skrivar, at hansara støða ikki sampakkar við støðuna hjá fleiri av hansara floksfeløgunum, men hann metir, at hesi sjálvi fara at taka orðið í málinum fyri at siga sína meining ella støðu.

- At hugsa um barnið og barnsins besta má vera aðalmálið hjá okkum øllum, uttan mun til, um foreldur eru hinskynd ella samkynd. Tað gea vit best við, at rættindini hjá samkyndum og hinskyndum foreldrum eru á jøvnum føti, tá tað kemur til almenn tilboð og skipanir sum til dømis barsilsskipan.

Minnilutin sum er Jákup Mikkelsen og Beinir Johannesen úr samgonguni, mæla løgtinginum frá at samtykkja uppskotið.

Teir vísa á, at avtala er gjørd í samgonguni um, at lógarbroytingar bert verða gjørdar, um semja er millum samgonguflokkarnar.

- Samgongan hevur onga semju um, at hetta uppskotið skal samtykkjast, og tí tekur minnilutin ikki undir við uppskotinum, siga teir.

Nær onnur viðgerð av uppskotinum verður, er enn ikki greitt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2021

32 sambandsfólk stuðla Johan Dahl

Tinglimir úr Sambandsflokkinum eiga at atkvøða eftir egnu sannføring í etiskum málum, siga limir í flokkinum

Johan Dahl (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Uppskotið um at javnseta samkynd foreldur við hinskynd foreldur í barsilskipanini hevur lagt trýst á samgonguna. Johan Dahl hevur boðað frá, at hann ætlar at atkvøða fyri andstøðuuppskotinum, og Bill Justinussen úr Miðflokkinum metir hetta vera grovt avtalubrot á samgonguskjalið.

Í skrivi fyrrapartin fríggjadagin vísa 32 limir í Sambandsflokkinum Johan Dahl sín stuðul.

- Vit meta, eins og Johan Dahl skrivar í sínum viðmerkingum, at vit í Føroyum hava eitt sera fjølbroytt og samansett samfelag. Tað er í tráð við kjarnuvirði Sambandsfloksins, at vit í Føroyum ynskja eitt samfelag fyri øll og eitt samfelag, har øll kunnu mennast og trívast. Tað skal vera rúm fyri øllum - eisini samkyndum foreldrum við børnum - og tað samsvarar eisini best við altjóða skyldur Føroya á mannarættindaøkinum, nevniliga at tryggja ímóti diskriminatión í mun til rættin til familjulív umvegis eitt nú barsilsskipanina, verður skrivað í fráboðanini frá sambandsfólkunum.

- Í 2017 varð hjúnabandslógin samtykt, og við hesari broyting er vanligur siður, at fylgilógir eisini verða broyttar samsvarandi. Vit síggja málið sum ein avgreiðsluspurning, verður sagt.

- Eitt av kjarnuvirðunum í Sambandsflokkinum er eitt frælst samfelag fyri øll, har øll eru líka fyri lógini. Tískil vilja vit við hesum skrivi - sum limir í Sambandsflokkinum - vísa okkara stuðul til støðutakanina hjá Johan Dahl í hesum so týðandi og prinsipiella máli.

Tey undirstrika, at tað eigur at standa tinglimum úr Sambandsflokkinum frítt at atkvøða eftir egnari sannføring í etiskum málum.

Tey, ið hava skrivað undir skrivið eru: Allan Skaalum, Anja Haldansen, Anna Falkenberg, Anna-Mari Nielsen, Árni Guldborg Nielsen, Beate Lindenskov Samuelsen, Bent J. Hansen, Birgir Ferjá Heldarskarð, Eivin Helgi Jacobsen, Eyðbjartur Sólheyg Skaalum, Eyðdis Hartmann Niclasen, Eydna Gleðisheygg, Gitte Klein. Hans Hjørleivur Magnussen, Harriet Høgnesen, Ingi Mittún, Jákup Sverri Kass, Jógvan Jensen, Linnéa L. Petersen, Magdalena Mørk, Magnus Herdalur, Magnus Reinert Hansen, Niels Nattestad, Olivia Kruse, Petur Ellefsen, Petur Frank Jákupsson Holm, Petur Hansen, Petur Weihe, Petrina Berg á Lag, Sofus Hansen, Sunrid Traðará og Thordis Skaalum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. Jan 2021

Íbúgvar eystan Múla kunnu byrja at gleða seg

Løgtingið samtykti hósdagin at hækka kostnaðin í verklagslógini upp í hálva milliard. Tunlarnir norð um Fjall skulu eftir ætlan verða lidnir í 2024

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Løgtingið samtykti seinnapartin hósdagin einmælt við aðru viðgerð at hækka kostnaðin í verklagslógini til nýggju tunlarnar norður um Fjall upp í 522 milliónir krónur.

Tunlarnor norður um Fjall verða eftir ætlan lidnir í 2024, og verða 4,1 kilometrar til longdar.

Í 2009 var mett at teir fóru at kosta 252 milliónir krónur, men kostnaðurin er hækkaður nakað síðani tá. Kostnaðurin nú er 522 milliónir krónur.

Øll 27 tingfólkini sum vóru í tingsalinum, tá atkvødd var, atkvøddu fyri uppskotinum frá Jørgeni Niclasen, landsstýrismanni.

Triðja og seinasta viðgerðin verður týsdagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. Jan 2021

Flogfar hjá Atlantsflogi rakt av snarljósi

Ferðafólkini, sum skuldu úr Billund hósdagin máttu bíða til dagin eftir

Mynd: Jens Kr. Vang

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Seinnapartin hósdagin var eitt flogfar á veg til Billund rakt av snarljósi. Tað váttar stjórin í Atlantsflogi, Jóhanna á Bergi, fyri VP.fo.

Hetta hevði við sær, at flogfarið mátti verða standandi í Billund, meðan tað verður kannað, og sluppu ferðafólkini, sum skuldu úr Billund, sostatt ikki av stað hósdagin, men máttu bíða til fyrrapartin fríggjadagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. Jan 2021

Jørgen Niclasen: Ongir fyrimunir við at leingja afturgjaldstíðina

Møguleikar at leingja afturgjaldstíðina, so Eysturoyartunnilin er útgoldin eftir 30 ella 40 ár, eru sera avmarkaðir, og mett verður ikki, at fyrimunir høvdu verið við at gjørt hetta, hóast tað møguliga hevði kunnað lækkað tunnilsgjaldið 10-20 prosent

Jørgen Niclasen, landsstýrismaður (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tá lán varð tikið til Eysturoyartunnilin, varð besta loysnin mett at vera eitt lán við fastari rentu og afturgjaldstíð á um 20 ár, og tað hevði verið sera ivasamt, um felagið  Pf. Eystur- og Sandoyartunlar hevði kunnað tikið eitt lán á 2,6 milliardir krónur í 2016 við afturgjaldstíð á 30 ella 40 ár.

Tað sigur Jørgen Niclasen, landsstýrismaður í fíggjarmálum í svari til fyrispurning hjá Jaspur Langgaard.

Jaspur Langgaard spyr, hví lánið skal vera niðurgoldið eftir 20 árum, og um møguleiki ikki er fyri at leingja lánið til annaðhvørt 30 ella 40 ár.

Lánið, sum felagið Pf. Eystur- og Sandoyartunlar tók í 2016 er við fastari rentu á 2,73 prosent, og skal hetta verða afturgoldið frá 2023 til 2040. Afturgjaldstíðin er tí tilsamans 24 ár frá tí, at lánið varð tikið. Hevði afturgjaldstíðin verið longri, hevði fasta rentan á láninum eisini verið munandi hægri, og tað er ivasamt, um nóg stórur áhugi hevði verið millum møguligar lánveitarar, vísir Jørgen Niclasen á.

Møguleikar at leingja afturgjaldstíðina sera avmarkaðir
Tunnilsfelagið metir eisini møguleikarnar við verandi fígging at leingja afturgjaldstíðina vera sera avmarkaðar, og verður í løtuni ikki mett, at fyrimunir høvdu verið við at longt afturgjaldstíðina.

Í fyrra lagi hevði verið sera kostnaðarmikið at lagt fíggingina um, og í øðrum lagi er sera ivasamt, um felagið hevði fingið fígging við afturgjaldstíð á 30 ella 40 ár, og hvør rentan hevði verið, sigur landsstýrismaðurin.

– Heldur ikki er óhugsandi, at tað møguliga hevði skalað trúvirðið hjá landinum millum lánveitarar, um landið – áðrenn verkætlanin er liðug – hevði roynt at lagt fíggingina um til longri afturgjaldstíð. Her eigur eisini at verða nevnt, at samlaða verkætlanin er ikki liðug enn, og at byggiváði framvegis er knýttur at verkætlanini, í øllum førum til Sandoyartunnilin er liðugt sprongdur ígjøgnum.

Kundi verið 10-20 prosent bíligari
Tá spurt verður, hvørja ávirkan tað hevði havt á tunnilsgjaldið, um afturgjaldstíðin bleiv long til 30 ella 40 ár, sigur Jørgen Niclasen seg ikki kunna siga við vissu, hvussu stóra lækking talan hevði verið um.

Ein varislig meting er tó, at tað hevði borið til at lækka tunnilsgjøldini 10 – 20 prosent, um afturgjaldstíðin av láninum var 30 ella 40 ár. Hetta er kortini treytað av, at tað hevði borið til at longt lánið til 30 ella 40 ár.

– Vansin við longri afturgjaldstíð hevði verið, at longri tíð hevði gingið, til tunnilin varð útgoldin. Árligu rentuútreiðslurnar høvdu hækkað, men árligu avdráttirnir høvdu verið lægri, og fleiri ár høvdu gingið, áðrenn tunnilin varð útgoldin.

Um møguleikan at minka um afturgjaldsbyrðuna, um tað ikki letur seg gera at leingja fíggingina, sigur Jørgen Niclasen, at Fíggjarmálaráðið arbeiðir við at endurskoða stuðulin til pendlarar.

– Endamálið er, at tað skal bera til hjá pendlarum at brúka tunnilin fyri lægri kostnað samanlagt. Treytað av politiskari undirtøku, hevði Løgtingið kunnað samtykt, at landskassin rindaði meira partapening í felagið yvir nøkur ár. Harvið hevði landskassin átikið sær størri part av afturgjaldsbyrðuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

Sev byggir stóra koplingarstøð við Hovsfjørð

Skal tryggja støðuga grøna orku í oynni

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sev er farið undir eina størri byggiverkætlan við Hovsfjørð í Porkerishaganum, ikki langt frá miðnámsskúlanum.

Talan er um eina koplingarstøð, sum skal taka ímóti orkuni frá teimum sjey stóru vindmyllunum, ið settar eru upp í Porkerishaganum.

Í løtuni fer orkan frá vindmyllulundini í eina fyribils koplingarstøð í nøkrum bingjum, greiðir Heri Mortensen, framleiðslustjóri hjá Sev, frá.

Í koplingarstøðini nærhendis Hov verður eisini sokallað stabiliserandi tøkni, sum ger tað møguligt at veita grøna orku í nógv størri mun til Suðuroynna.

Talan er um ein sokallaðan synkron kompensator og um eina battarístøð, munandi størri enn tann, sum Sev í løtuni hevur tilknýtta vindmyllulundini í Húsahaga oman fyri Havnina.

- Synkronkompensatorurin er nýggj tøkni, sum er ment samstundis sum vindorkan hevur vundið upp á seg kring heimin. Henda tøknin ger, at vit kunnu varðveita trekleikan – mótstandin – í skipanini, so at streymveitingin ikki verður órógvað um t.d. eitt skammlop hendir ella um ein linja verður kvett av, greiðir Heri Mortensen frá.

- Sama er við battarískipanini, sum verður tríggjar ferðir størri enn tann í Húsahaga, og sum nú er so mikið ment, at hon megnar at javna øll sveiggini frá vindorkuni og ger tað møguligt at vit longu nú oftani hava yvir 70 prosent grøna orku í Suðuroynni, tað er orka frá vindmyllunum og vatnverkinum í Botni.

- Nýggja tøknin við battaríum og synkronkompensatori ger, at vit í nógv minni mun eru bundin av Vágsverkinum og vera før fyri at skerja oljubrúkið rættiliga nógv, sigur Heri Mortensen.

Battarískipanin er so sterk, at hon megnar at forsýna alla Suðuroynna við streymi í upp móti einum hálvum tíma um okkurt brek skuldi komið á skipanina.

Koplingarstøðin í Hovi verður væntandi klár at taka í nýtslu i september ella oktober.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. Jan 2021

Sev: Grønur desember

Í tilsamans 3,35 samdøgur var elframleiðslan yvir 80 prosent grøn í desember 2020. Í miðal vóru 58 prosent av elframleiðsluni burðardygg

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Váta og lutfalsliga lýggja veðrið í desember 2020 merkti, at serliga vatnorkuframleiðslan royndist væl, og var 15 prosent hægri enn í desember 2019. Tilsamans 58 prosent av framleidda streyminum vóru burðardygg og stavaðu frá annaðhvørt vatni, vindi, sól ella biogassframleiðslu.

Góðir 21 burðardyggir gigawatt-tímar vóru framleiddir í 2020, og í tilsamans 3,35 samdøgur var elframleiðslan yvir 80 prosent grøn. Burðardygga framleiðslan í desember árið fyri kom upp á 19 gigawatttímar.

Prosentbýtið í desember 2020 var 42 prosent olja, sløk 43 prosent vatnorka, meðan vindorkan kom upp á 14 prosent.

Vindorkuframleiðslan hevur ikki hilnast væl í 2020, orsakað av m.a. generatorbrekum á fleiri av myllunum í Neshaga og í Húsahaga. Vindorkutølini í desember umfata framleiðslu í Húsahaga, Neshaga, Porkeri og í vindmyllulundini hjá Røkt í Vestmanna.

Biogassframleiðslan var gott og væl 1 prosent av samlaðu framleiðsluni, sum svarar til nýtsluna hjá umleið 1.200 húskjum. Sólorkuframleiðslan í desember náddi 0,77 megawatttímar, sum ikki gevur útslag í samlaða prosentbýtinum.

Tað regnaði meira, meðan nakað minni var av vindi í desember 2020 í mun til desember 2019. Avfallið í desember 2020 var 385,5 millimetrar í mun til 358,6 millimetrar í desember 2019.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

84 prosent av føroyingum vilja koppsetast

Heilsumálaráðið hevur gjørt eina kanning um hugburðin hjá føroyingum til koppseting

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nógv teir flestu føroyingarnir ætla at lata seg koppseta beinanvegin, teir fáa møguleika fyri tí. Nøkur vilja tó bíða, men bara ein heilt lítil partur sigur nei til koppseting.

Hetta vísir ein kanning, sum Spyr.fo hevur gjørt fyri Heilsumálaráðið.

Sambært kanningini fara nógv teir flestu vaksnu føroyingarnir at lata seg koppseta fyri korona.

Sløk 67 prosent siga seg vilja koppsetast, beinanvegin tey fáa tað í boði, stívliga 14 prosent ætla at lata seg koppseta, men vilja bíða eitt sindur, og 3 prosent av teimum, sum svaraðu spurnakanningini, eru longu koppsett.

Um hesi tølini halda, fara 84 prosent av føroyingum,  sum eru 16 ár og eldri, at vera koppsett, tá koppsetingarætlanin einaferð er komin á mál.

Bara sløk seks prosent svaraðu, at tey ikki ætla at lata seg koppseta, og umleið 10 prosent vistu ikki.

Býtt eftir aldri eru tað serliga tey eldru ættarliðini, ið eru mest gramm eftir at blíva koppsett, meðan tey yngru ættarliðini eru eitt sindur meira ivasom.

Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum, fegnast um tølini. Eitt týðandi mál við føroysku koppsetingarætlanini er nevniliga at røkka flokkimmuniteti – tað er, at alt fólkið verður mótstøðuført mótvegis koronu – og tá er tað avgerandi, at ein nóg stórur partur av fólkinum letur seg koppseta.

Hvussu stórur hesin parturin skal vera, veldst um virknaðin á vaksinunum, ið verða brúktar., Men við teimum vaksinunum, sum í dag eru til taks, og tí hjá Astra/Zeneca, ið væntast á marknaðin skjótt, er tað  nøktandi, um 80 prosent ella meira verða koppsett, skrivar Heilsumálaráðið í tíðindaskrivi. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. Jan 2021

Brasilskt frábrigdi av koronu í Føroyum

Smittar eftir øllum at døma ikki so illa sum bretska og suðurafrikanska frábrigdið

(Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein føroyingur sum kom úr Brasil úr síðstu viku, varð tríggjar dagar eftir komu staðfestur positivur við korona. Talan var um eitt nýtt frábrigdi í Evropa, eitt brasilskt frábrigdið, sigur Lars Fodgaard Møller, landslækni, við útvarpið.

Helst er tað fyrstu ferð, at hetta frábrigdið er skrásett í Evropa, sigur landslæknin.

Hann sigur við útvarpið, at brasilska frábrigdið eftir øllum at døma ikki smittar so illa sum tað bretska og suðurafrikanska.

Tað eru hesir variantarnir, sum myndugleikarnir óttast.

Nú fer tað at bera til nærum beinanvegin at fáa at vita um ein positiv covid-19 roynd er við tí enska brigdinum ella ikki, sigur Lars Fodgaard Møller við útvarpið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

Góð úrslit við koppingarevninum hjá Johnson & Johnson

Við hesum koppingarevninum er bert neyðugt við einum priki og ikki tveimum, og tað skal ikki goymast so kalt sum onnur evni – fyritøkan væntar, at tey eru klár at søkja um góðkenning frá ES í februar

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Royndirnar við koppingarevninum hjá Johnson & Johnson hava higartil víst góð úrslit, boðar amerikanska fyritøkan frá.

Í royndini, har 805 royndarpersónar luttóku, gjørdust 90 prosent mótstøðufør móti covid-19, og av hjáárinum verður bert nevnt fepur, vøddapína og andsperra.

Áðrenn februar hevur fyritøkan væntandi úrslit klár frá einari uppaftur størri kanning, verður upplýst.

Koppingarevnið hjá Johnson & Johnson skarar framúr á tann hátt, at ein persónur bert nýtist at verða koppsettur eina ferð fyri at fáa fulla verju, og ikki tvær ferðir sum við koppingarevninum hjá Pfizer BioNTech og Moderna. Ein annar munur er, at tað heldur ikki neyðugt at goyma evnið í so nógvum kulda.

Enn er koppingarevnið ikki góðkent í ES, men Johnson & Johnson væntar at kunna søkja um góðkenning í februar.

Sambært Jyllands-Posten hevur Danmark bílagt 8,2 milliónir skamtar av koppingarevninum hjá Johnson & Johnson.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2021

Munandi bíligari at byggja heimið til børn og ung við autismu

Tilboðini at byggja heimið í Kvíggjartúni á Argjum, vórðu latin upp mánadagin. Tilboðini vórðu lægri enn kostnaðarmetingin, og kostnaðurin verður 39 milliónir krónur

Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tilboðini at byggja heimið til børn og ung við autismu, sum skal byggjast í Kvíggjartún á Argjum, vóru mánadagin latin upp. Samanlangt vóru tilboðini lægri enn kostnaðarmetingin, og samanlagt fer tað at kosta 39 mió. kr. at byggja heimið.

- Eg eri ógvuliga glað fyri, at eg havnaði lisitatiónini í fjør, tí tað vísir seg, at tað ber til at gera nakrar broytingar, og fáa prísin niður, sigur landsstýriskvinnan við almannamálum, Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur.

Arbeiðið var upprunaliga boðið út í fjør, og tá var prísurin nógv hægri enn kostnaðarmetingin. Lægsta tilboðið, saman við øðrum útreiðslum, var omanfyri 56 milliónir krónur.

Arbeitt hevur verið við spariuppskotum og ymsu loysnum, tó uttan at tað gongur út yvir funktiónirnar og virksemið í heiminum. Eisini er arbeiðið hesaferð boðið út í sjey arbeiðstøkum, sum er gjørt fyri at fáa ein so góðan prís sum gjørligt.

- Eg eri sera spent uppá at fáa bygt heimið til børn og ung við autismu, tí tørvurin á heiminum er ovurhondsstórur, og hetta er fyrstu ferð, at vit byggja til hendan málbólkin í Føroyum. Í næstum fari eg at leggja broytingaruppskot fyri Løgtingið, har eg biðið um at hækkað fíggjarligu heimildina í verklagslógini, soleiðis at vit kunnu fara undir at byggja beinanvegin, sigur Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

Skerd flúgving næstu níggju vikurnar

Ongin flúgving til og úr Vága floghavn er nú týsdagar og leygardagar

Sera vakurt veður á flogvøllinum týsdagin, men flogførini fóru ongan veg (Vevmynd: fae.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyska flogferðslan er nú so hart rakt av koronastøðuni rundan um okkum, at tað ikki eingang verður flogið hvønn dag.

Atlantsflog boðaði í vikuni frá, at tað bert verða gjørdir fimm túrar um vikuna til Keypmannahavnar: Mánadag, mikudag, hósdag, fríggjadag og sunnudag. Tveir til Billund: Mánadag og hósdag. Og ein til Bergens: Mánadag.

Í februar verður flogferðslan enn minni, tí sagt verður eisini, at ongin flúgving er til Billunds og Keypmannahavnar hósdagarnar 4., 11. og 18. februar.

Sostatt er onki virksemi á flogvøllinum týsdagar og leygardagar fyri tíðina.

Henda skerda ferðaætlanin er galdandi fyri januar, februar og tað mesta av mars. Sambært bíleggingarskipanini hjá Atlantsflog verður flogið vanligt aftur í vikuni, sum byrjar mánadagin 22. mars. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2021

Klaksvíkar Sjúkrahús hevur fingið robottarm

Nýggi robottarmurin fer at styrka endurvenjingina

(Myndir: Petur Martin Solmunde)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Klaksvíkar Sjúkrahús hevur fingið spildurnýggjan robottarm, sum skal styrkja endurvenjing av ørmum og hondum. Robottaarmurin er partur av ætlan hjá Heilsumálaráðnum at styrkja endurmenningina á føroysku sjúkrahúsunum.

Tá ið fólk fáa eitt nú blóðtøpp ella bløðing í heilan, kunnu tey millum annað uppliva, at tey verða meira ella minni lammað í einum armi, og tá skal armurin venjast uppaftur. Hetta verður gjørt við venjingum hjá fysioterapeutum og ergoterapeutum og við sjálvsvenjing. Ein týðandi partur av endurvenjing er at gera nógvar og regluligar endurtøkur av øvilsum, og hesum kann robotturin hjálpa við.

Robottarmurin er gjørdur soleiðis, at hann kann venja bæði grovmotorikk og fínmotorikk í ørmum og hondum.

Tøknin er háttað soleiðis, at armurin, sum skal venjast, verður lagdur í robottarmin, og so ber til at gera ymisk øvilsi, alt eftir hvør tørvurin er. Ein skíggi gevur fólk ymsar avbjóðingar – at líkna saman við telduspøl – og tað kann virka motiverandi, samstundis sum tað ber til at skjalfesta gongd og framgongd í venjingunum.

– Vit eru sera fegin um nýggja tólið, sum fer at styrkja endurvenjingina á Klaksvíkar Sjúkrahúsi. Okkara dugnaligu starvsfólk fáa nú eitt framkomið amboð at brúka í teirra arbeiði, og tað fer at koma sjúklingunum til góðar, sigur Súsanna Olsen, varastjóri á Klaksvíkar Sjúkrahúsi.

Fakfólkini, sum vanliga taka sær av endurvenjing, koma at standa fyri venjingunum í robottarminum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2021

Føroyskt vinnulív fyri byrðardygd

11 føroyskar fyritøkur hava tikið seg saman fyri at arbeiða fyri burðardyggum vinnulívi

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Týsdagin skrivaðu ellivu føroyskar fyritøkur undir eina avtalu um at arbeiða saman í trý ár um átakið: Burðardygt Vinnulív.

Royndarverkætlanin, sum verður samskipað í Vinnuhúsinum, hevur sum aðalmál at menna burðardyggar mannagongdir í føroysku vinnuni og stuðla upp undir arbeiðið við at røkka heimsmálunum hjá ST um burðardygga menning, til dømis veðurlagsátakið.

Seinni í ár fara luttakandi fyritøkurnar at leggja fram eina felags ætlan, sum leggur dent á avbjóðingarnar og møguleikarnar hjá vinnulívinum.

Regin Jacobsen, stjóri í Bakkafrost, sigur:  - Hetta er ein sera spennandi verkætlan, og nógvir nýggir møguleikar liggja fyri framman. Hóast vit eru ein bólkur av ymiskum fyritøkum, so hava vit nakrar felags avbjóðingar, og vit eru samd um at arbeiða saman um hesar avbjóðingar. Okkara vón er, at hetta átakið fer at skapa nakrar týðandi samstarvsmøguleikar okkara millum, sum fer at seta ferð á menniningina at røkka hesum málum.

Marita Rasmussen, stjóri í arbeiðsgevarafelagnum, sigur: - Tað er spennandi hjá okkum at fylgja menningini av hesum átakinum. Føroyskar fyritøkur eiga at hugsa um sosialu, umhvørvisligu og fíggjarligu umstøðurnar, sum tær virka í, og sum áhaldandi broytast; hetta átakið kann slóða fyri, so at fyritøkurnar verða ílatnar til framtíðina.

Tær ellivu stovnandi fyritøkurnar eru: Bakkafrost, Betri Banki, Effo, Faroe Ship, Føroya Tele, JT Electric, KJ Hydraulik, MBM, Pf. Poul Michelsen, SMJ og Vónin. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2021

Spæliland fyri 14 milliónir krónur í Klaksvík

Seks milliónir krónur eru játtaðar til bygging í ár. Roknast kann við, at bygningurin, ið skal verða til gleði hjá børnum og barnagørðum, stendur liðugur í 2022, sambært lesarabrævið hjá býráðslimi

Eftir ætlan fer ein bygningur at stenda liðugur í 2022 eystan fyri svimjihøllina, har børn millum annað kunnu betra síni motorisku evnir

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Fleiri stórar byggiverkætlanir eru í gongd í Klaksvík. Mentanarhúsið, beint við Posthúsið, er eitt, og so er serstakiliga nógv gongd á í økinum við fótbóltsvøllin, svimjihøllina og hallirnar. Har verður í løtuni arbeitt við at gera Bláa Skýlið liðug, og rennibreytin verður eisini gjørd.

Eftir ætlan fer ein bygningur at stenda liðugur í 2022 eystan fyri svimjihøllina. Talan er um eitt sonevnt spæliland: 

- Ein rørsluhøll verður til gleði hjá børnum og barnagørðum og har børnini kunnu betra síni motorisku evnir. Eisini er gott at sleppa innandura at spæla, tá regn og vetrarstormar leika á. 

Soleiðis verður tað lýst í lesarabrævið hjá býráðsliminum Óla Lassen úr Sjálvstýrið í Norðlýsinum. Har verður upplýst, at Norðhús vann útbjóðingina, og at bygningurin, ið verður 800 fermetrar, kemur at kosta góðar 12 milliónir krónur. Við leikum og innbúgv kostar spælilandið góðar 14 milliónir krónur. 

Verkætlanin varð samtykt fyri einum ári síðani av undanfarna býráðið. Tað eru seks milliónir krónur játtaðar á fíggjarlógini fyri 2021 til byggingina í ár. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. Jan 2021

Fara nú undir leiguíbúðir í Skálavík

Tað er smápartafelagið Mark, ið byggir og fer at leiga út

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Smápartafelagið Mark fer nú undir at byggja leiguíbúðir undir Hagabrekku í Skálavík.

Fólk, sum eru áhugað í at leiga, kunnu nú tekna seg á heimasíðuni hjá Mark.

Ætlanin er at byggja millum 10 og 12 samanhangandi hús við góðum sýni út yvir bygdina.

Íbúðirnar verða góðar 100 fermetrar til støddar umframt bilhús og sólterassu. Í íbúðini eru tvey kømur, annað við walk-in-klædnarúmi, vesi við brúsu og stova og køkur í einum, sum byggiharrin sigur í tilfarinum, “vælegnað til smærri familjur ella pensjónistar”

Les eisini: Fara at byggja leiguíbúðir í Skálavík   

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

42 ára gamal royndi at smugla tvey kilo av hassji

Varð handtikin á flogvøllinum í Vágum seinnapartin farna vikuskifti, og játtaði seg sekan rættinum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein 42 ára gamal maður royndi seinnapartin leygardagin á flogvøllinum í Vágum, at smugla 2 kilo av hassji til Føroya, boðar løgreglan frá.

Løgreglan fekk fráboðan frá Tollvaldinum á flogvøllinum í Vágum um, at tey høvdu afturhildið ein 42 ára gamlan mann, sum hevði roynt at smugla stóru mongdina av hassji inn í landið.

Maðurin bleiv handtikin av politinum klokkan 16.55, og skuldsettur fyri brot á narkotika lóggávuna.

Hann varð sunnudagin framstillaður í grundlógarforhoyri í Føroya Rætti, har hann játtaði seg sekan.

Ein tøk mentalkanning frá Danmark segði, at maðurin ikki var egnaður til fongsulsrevsing, og tí fekk hann ein viðgerðardóm, sum er virkin í fimm ár.

Maðurin kærdi ikki avgerðina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2021

Neyðrakettir skulu ikki brúkast á nýggjárinum

Helgi Abrahamsen ætlar at áseta reglur, sum greitt banna nýtslu av neyðrakettum til annað enn tær eru ætlaðar til. Landsstýrismaðurin skjýtur upp at sekta fólk, sum brúka neyðrakett til annað endamál

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað kann skjótt vera søga, at tíggjutals neyðrakettir eru at síggja á nýggjárinum.

Helgi Abrahamsen, landsstýrismaður við umhvørvis- og vinnumálum hevur svarað einum grein 52 fyrispurningini frá Ingilín D. Strøm úr Javnaðarflokkinum um nýtslu av fýrverki.

Løgtingskvinnan spurdi um landsstýrismaðurin hevði ætlanir um at endurskoða lóg og kunngerð um fýrverk, sum er frá 1969. Helgi Abrahamsen hevur ætlanir at broyta eitt sindur í øllum førum.

Hann ætlar, at føroyska lóggávan skal dagførast soleiðis at hon innihaldsliga samsvarar við lóggávuna í hinum norðurlendsku londunum. Helgi Abrahamsen ger tó vart við, at tað skal havast í huga, at veðrið nýggjársaftan kann vera svikaligt, og tí eigur at vera loyvt at skjóta fýrverk nakrar dagar inn í nýggja árið.

(Mynd: Jens Kr. Vang)

Sekt til tann, sum brúkar neyðrakett sum fýrverk
Nýtslan av neyðrakettum er eisini nakað, sum landsstýrismaðurin ætlar at gera nakað við.

- Ein av mest álvarsomu vandunum á nýggjárinum er nýtslan av neyðrakettum, sum verður nýtt sum nýggjársfýrverk. Talan er um vøru, sum als ikki er ætlað til  nýtslu á nýggjárinum, men einans til at fráboða neyðstøður á sjónum. Talan er um vandamikla vøru, sum í nógv størri mun enn annað fýrverk kann gerast atvold til eldsbruna og álvarsom óhapp, sigur Helgi Abrahamsen.

Ælanin er at áseta reglur, sum greitt banna nýtslu av neyðrakettum til annað endamál enn tað, sum hendan vøran er ætlað til. Her skjýtur landsstýrismaðurin upp, at ein pantiskipan millum annað verður gjørd, so keypari kann lata óbrúktar neyðrakettir inn aftur ella kann skjalprógva, at vørna er nýtt til rætta endamál.

Eisini heldur hann, at ein hóskandi sekt skal vera fyri at nýtslu av neyðrakettum, sum verður brúkt til annað endamál, enn vøran er ætlað til.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2021

Føroyavinur høgra hond hjá Biden forseta

Fyrrverandi amerikanski sendiharrin í Danmark, ið hevur stóran alsk til Føroyar, fær helst ein týðandi sess í Biden fyrisitingini í Hvítu Húsunum

Poul Michelsen, fyrrverandi landsstýrismaður í vinnu- og uttanríkismálum her saman við sínum góða vinmanni og Føroyavini Rufus Gifford, fyrrverandi amerikanska sendiharranum í Danmark, sum nú fær týðandi starv í amerikansku stjórnini (Mynd Jan Müller)

SkrivaÐ:

Jan Müller

Tað mundi óivað koma óvart á mong í Føroyum eisini, tá tíðindi herfyri bórust um, at Føroyavinurin Rufus Gifford kann fáa ein týðandi leiklut í nýggju Biden stjórnini, sum í dag tekur við eftir Donald Trump.

Joe Biden hevur nú tikið við sum 46. forsetin í USA. Við hansara lið komandi fýra árini fer eftir øllum at døma at standa Føroyavinurin, fyrrverandi amerikanski sendiharrin í Danmark, Rufus Gifford. Hóast avgerðin ikki er endalig enn, so ljóðar, at hann er í uppskoti  at røkja týðandi starvið sum varauttanríkisráðharri og protokollstjóri í Hvítu Húsunum. Harvið fer hann m.a. at standa fyri samskifti USA  við umheimin og tað merkir eisini Føroyar.  

Rufus Gifford var ein av týðandi stuðlunum hjá Biden undir øllum valstríðnum og eigur tí sín part av æruni av forsetaskiftinum í dag. Nógvir  føroyingar munnu minnast sama Rufus, tá hann setti stóra Pride tiltakið í Havn nøkur ár herfyri. Og seinni eisini sum gestur hjá táverandi landsstýrismanninum í vinnu- og uttanríkismálum, Poul Michelsen,  til stóra hátíðarhaldið á Vaglinum á ólavsøku. 

Við til at tryggja Obama og Biden sigrar
Ein av teimum føroyingum, sum hevur havt eitt serligt og tætt  tilknýti til Rufus Gifford, er ein av Føroya mest royndu politikarum, Poul Michelsen.

Í dag situr Poul Michelsen á síðulinjuni, nú hann er farin úr politikki, og eygleiðir, hvat m.a. fer fram í USA í hesum døgum. Og hann dylur ikki fyri, at tankarnir ganga m.a. til vinmannin  Rufus Gifford, sum skjótt fer at hava ein týðandi leiklut í nýggju Biden umsitingini.

Rufus Gifford er kendur fyri at hava verið ein drívmegin fyrst í valinum av Obama og nú aftur í valinum av Biden. Obama sá so stórt í manninum, at hann fekk sendiharrastarvið í Danmark og harvið kom at vísa Føroyum serstakan áhuga.  Og nú tekur  eftirmaðurin í demokratiska flokkinum  sama Rufus við sær inn í Hvítu Húsini.  

Sum sendiharri fyri alt danska kongsríkið vitjaði Rufus Gifford eisini nakrar ferðir  í Føroyum og knýtti bond her. Hann gjørdist skjótt hugtikin av Føroyum og føroyingum undir sínum vitjanum, og sambært Poul Michelsen, sá hann m.a. nakað stórt í stríðnum her fyri at geva samkyndum somu rættindi sum allir aðrir borgarar í landinum.

Í støðu síni sum bæði landsstýrismaður í bæði vinnu- og uttanríkismálum sá Poul Michelsen stórar møguleikar at menna samstarvið millum Føroyar og USA og harvið knýta londini tættari saman.

Og tí varð tað eisini sera kærkomið fyri hann at kunna samskifta  við amerikanska sendimannin í Danmark, sum jú eisini hevði Føroyar sum sítt arbeiðsøki.  Men so kom nýggjur forseti í Hvítu Húsini, og Rufus varð avloystur av sendikvinnu sett av Trump forseta.

Tá Poul Michelsen  hyggur í bakspeglið, so viðgongur hann, at  Rufus Gifford var ein góður maður fyri Føroyar, og tí var hann als ikki fegin um, at hann skuldi skiftast út.

Amerikanski flotamálaráðharrin Ray Mabus vitjaði í Føroyum nøkur ár herfyri og hevði fund við táverandi landsstýrismannin í uttanríkismálum Poul Michelsen. Tað man eisini hava verið fyrstu ferð, at amerikanskur ráðharri hevur vitjað her.

Løgdu lunnar undir samstarvsavtalu
Nú tað so frættist, at Rufus Gifford skal hava ein  týðandi leiklut í nýggju demokratisku fyrisitingini undir Joe Biden spurdi Portalurin Poul Michelsen, hvat hann heldur um samstarvið við sendimannin  og nú eisini útnevningina av hesum týðandi Føroyavininum til at gerast ein høgra hond hjá nýggja forsetanum. 

“Rufus og eg høvdu avtalað at gerast skuldi ein nýggj samstarvsavtala millum Føroyar og USA, har Føroyar fingu eitt beinleiðis samstarv við USA, bæði parlamentariskt og fyrisitingarligt. Bara at samskifta gjøgnum danskar politikarar mettu vit ikki var rætti vegurin. Hesum hóvaði ikki  nýggja sendifólkinum. Tá so amerikanski flotamálaráðharrin, Ray Mabus, vitjaði í Føroyum fyri umleið fýra árum síðani, nevndi hann, at virksemið kring Føroyar fór at tvífaldast innan stuttan tíð orsakað av polariseringini millum eystur og vestur. Áhugin fyri at hava eitt tættari samskifti og samstarv beinleiðis millum USA og Føroyar, heldur Poul Michelsen, kølnaði tó eftir, at Rufus varð avloystur, men hevur tað so tikið seg upp aftur seinni.

“Vit vildu hava eina sendistovu, og hon skuldi vera í New York heldur enn í Washington, m.a. tí ST-felagsskapurin  heldur til har, og harvið kundi tað vera grundarlag fyri  samstarvi við mong onnur lond eisini. Samstarvið skuldi so fyrst og fremst snúgva seg um handil. 

Eg ivist onga løtu í, at Rufus Gifford hevur lagt Føroyar aftrat sínum hjartað. Eisini tí hann visti, hvat stríð vit í Føroyum høvdu havt fyri at fáa viðurkenning fyri tí lívsstíli, sum hann nú einaferð varð noyddur at hava.Tað hevði hann stóra virðing fyri. Eg hevði varhugan av tá, at hann kundi  spaða til at gera okkum føroyingar til ein verdugan partnara hjá teimum, og tí helt eg eisini, at vit skuldu strongja á at fáa eina sendistovu í USA áðrenn Ísrael.  Sjálvur meti eg USA at hava størri týdning fyri okkum ikki minst geopolitiskt eftir vaksandi raðfestingina av Arktis og handilsligt, nú amerikanski marknaðurin er so stórur.”

Gott við Føroyavini í Hvítu Húsunum
Poul Michelsen vónar, at Føroyar og føroyskir politikarar fara at raðfesta USA hægri í framtíðini, og kann  ein Føroyavinur sum Rufus Gifford í Hvítu Húsunum vera við til at skunda undir eina slíka tilgongd, tá vil hetta vera gott fyri allar partar og ikki minst fyri Føroya framtíð.  

Tó vælvitandi um at Rufus Gifford fyrst og fremst fer at virka sum professionellur embætismaður. Men av tí at hann kennir Føroyar kanska betri enn mong í USA, kann hann gera nakað gott fyri Føroyar, soleiðis at vit undir eini Biden-stjórn fáa eitt beinleiðis samstarv við diplomatiið og politisku skipanina í USA – og har  vit kunnu hava okkara fólk har yviri og harvið fingið eitt betri beinleiðis samskifti og samband við USA, enn tað vit hava gjøgnum ta donsku skipanina. Týdningurin at hava eitt beinleiðis samstarv við USA má fáa hægstu raðfesting, nú vit longu hava sendistovur í bæði Kina og Russlandiheldur hesin royndi føroyski politikarin.

Poul Michelsen heldur sjálvur, at tað kann vera gott fyri Føroyar at eiga ein Føroyavin sum Rufus Gifford í Hvítu Húsunum, nú hann kennir so nógv til Føroyar og føroysk viðurskifti,  og hann vónar, at okkara verandi og komandi politikarar og embætisfólk fara at gera brúk av hesum møguleikanum í tann mun tað ber til.

Áhugin hjá USA fyri Arktis og harvið eisini Føroyum, heldur hann, eigur at kunna tengjast saman við føroyska áhuganum og ynskinum um at fáa betri og meira beinleiðis samband til USA eitt nú á handils- og marknaðarøkinum.  

Sum sagt var Rufus Gifford  avloystur av øðrum sendifólki, tá Trump tók við sum forseti í USA. Poul Michelsen var sjálvandi harmur um tað, vitandi at Rufus hevði eitt brennandi ynski um at koma aftur til Føroya. Rufus er eisini eitt rúmligt menniskja við bæði stórari vitan um og tokka til Føroyar. Og nú hann lítur aftur um bak, so kemur Poul Michelsen serliga at hugsa um ta løtuna, tá sendimaðurin slapp at uppliva tjóðarhátíð okkara, ólavsøkuna.

“Hann græt so rørdur var hann at standa undir tinghúsinum á ólavsøku og hoyra sangin har. Hann hevur ikki gloymt Føroyar, og tað kemur hann ongantíð at gera. Hvussu man so kann brúka hetta veldst alt um, hvat vit kunnu fáa danir til at viðurkenna av okkara samstarvi við USA. Higartil hava vit so ikki hava nakrar forðingar at fáa etablerað okkum við sendifólki aðrastaðni, og tí dugi eg ikki at síggja, at tað ikki skal bera til í USA eisini.

Spurningurin er so eisini, hvat vit í Føroyum vilja satsa uppá í einum samstarvi við nýggju stjórnina í USA. Leiðin at ganga, heldur fyrrverandi landsstýrismaðurin,  er m.a. tann,  at Føroyar kunnu etablera seg í USA við handli sum grundarlag og sum við tíðini kundi ment seg hartil, at man bleiv partur av einum ríkjafelagsskapi, har vit fingu okkara sjálvstøðuga møguleika at virka á uttanríkispolitiska økinum og ikki brúka alla orkuna uppá at stríðast við danir um, hvat man kann og ikki kann.”

Poul Michelsen hitti sum uttanríkisráðharri báðar teir amerikansku uttanríkisráðharrarnar undir Trump, Tillerson og Pompeo.

Gott at Trump fer og Biden kemur til
Hvørjar tankar ger Poul Michelsen  sær, nú Trump fer og Biden kemur til.

“Reint menniskjansliga dámar mær ikki Trump og hansara lívsáskoðan, og haldi ikki hann er væl grundaður, meðan Biden kann taka uppaftur ta ábyrgd at vera samskipari av heimspolitikki og vera væl við tey lond, sum vit hava fyri neyðini til tess at halda spenninginum í heiminum niðri á einum haldførum støði.

Trump hevði tað fyri at klandrast og píska alt uppí svart og hvítt, og tað gjørdi hann bæði uttan fyri USA og inni í USA. So eg havi ongantíð hildið, at tann maðurin uppá nakran máta egnaði seg til at leiða tað landið, sum vit skulu hella okkum uppat og sum skuldi umboða tað frælslyndi, sum fólk og menniskju skulu hava. Eg kenni ov lítið til Biden men havi álit á, at amerikanskur politikkur fer at broyta seg nógv, nú Trump fer.  Giti vit fara at síggja republikanska flokkin fara í tvíningar. Mær dámar væl, at tað kemur ein maður sum Biden til ræðið og sum í hvussu er kann sameina ein stóran part av USA og uttan iva langt inn í republikanska flokkin eisini, meðan tann ekstremi og ábyrgdarleysi politikkurin, sum Trump hevur ført, fer í ruskspannina ongantíð ov skjótt.”

Poul Michelsen, sum sjálvur hevur vitjað USA, heldur amerikanarar vera eitt sera fryntligt og vælviljandi fólk, men sum tíverri eisini oftani eru illa upplýst og sera góðtrúgvin og tí eisini løtt at manipulera. Júst tí hevur tað eisini verið lætt hjá einum persóni sum Trump at øsa fólk upp og fáa undirtøku.

Tað er so eisini ein sannroynd, at mangir amerikanarar hava ongantíð verið uttan fyri USA ella sín egna heimstat, og harvið ikki kenna nóg væl, hvussu eitt nú lond í Evropa verða stýrd. Eg ræðist ein persón, sum kann reka fólk á henda hátt, sum Trump hevur gjørt. Hann hevur ikki gjørt sær nóg greitt, at hann hevur verið ein av heimsins leiðarum við stórari  ábyrgd.

Stríðast ov nógv innanhýsis
Tá vit spyrja fyrrverandi uttanríkisráðharran, hvussu Føroyar kunnu fáa størri rættindi aðrastaðni so sum í USA undir nýggja forsetanum,  heldur hann fyri, at okkara trupulleikar liggja ikki uttanlands. Tað er okkara stríð innanhýsis, sum ger, at vit ikki hava størri rættindi úti í heimi. Vóru vit eitt lítið sindur meira samd um, hvat vit vilja, so hevði Danmark gingið við til  at latið okkum størri ávirkan og rættindi, men tað er okkara egna split í Føroyum, sum ger, at vit ikki fáa teir fyrimunir sum ein felagsskapur sum okkara hevði kunnað fingið fyrimunir av.  Tað snýr seg um at gera okkum til ein verdugan partnara í einum ríkjafelagsskapi, uttan at tosa um loysing.

Poul Michelsen heldur annars fyri, at vit eftir hansara tykki hava allarbestu viðurskifti við danir. Teir eru avgjørt tað frægasta valið av øllum londum í heiminum  til at vera partur av, men teir mugu eisini syrgja fyri, at vit vera ein verudugur partnari í einum felasskapi.

Nú Biden stjórnin tekur við vónar Poul Michelsen, at uppaftur størri dentur fer at verða lagdur frá føroyskari síðu at menna samvinnuna við USA, og hann dylur ikki fyri, at hann her hugsar eisini um gjøgnum USA at fáa økt um sjálvsvirðingina millum føroyingar at fáa størri rásarúm og avgerðarrætt - sum ein  virdur partur av einum ríkjafelagsskapi -  bæði á tí handilspolitiska og tí uttanríkispolitiska økinum, øllum til gagns.

Maðurin, sum man hava røkt flest politiskar sessir í síni tíð, Poul Michelsen, fyrst sum borgarstjóri í høvuðsstaðnum, síðani sum løgtingsmaður og loksins sum landsstýrismaður, fylgir framhaldandi væl við, hvat hendir bæði á heimliga og altjóða pallinum, og hann ynskir teimum, sum í dag hava politiska ábyrgd, bæði í samgongu og andstøðu góða eydnu við arbeiðinum.

Og síðani sendir hann eisini eina heilsan til nýggja amerikanska forsetan og alt tað amerikanska fólkið. 

Les eisini:

27. juli 2016: Gifford fagnaður sum stjørna á Vaglinum

6. august 2016: Vilja byggja brýr millum Føroyar og USA

14. januar 2021: Rufus Gifford gerst siðameistari hjá Biden

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2021

- Eg lovi at vera forseti fyri allar amerikanarar

Joe Biden helt eina savnandi røðu á setanarhaldinum mikudagin. Segði seg vilja stríðast eins nógv fyri tey, ið ikki atkvøddu fyri honum, sum fyri tey, ið gjørdu tað

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fólkaræðið hevur sigrað.

Tað staðfesti Joe Biden í síni fyrstu røðu sum nýggjur forseti í USA.

- Hetta er dagurin hjá Amerika. Hetta er dagurin hjá fólkaræðinum. Ein søgunnar og vónarinnar dagur, ein dagur fyri endurnýggjan og støðufesti.

- Øll mín sál liggur í hesum. At sameina Amerika, sameina okkara fólk, sameina okkara tjóð. Og eg biði hvønn einstakan amerikanara um at vera við mær í hesum máli.

Joe Biden brúkti røðu sína til at taka frástøðu frá tíðini við beiskleika og ósemju.

- Her standa vit, bert fáar dagar eftir, at ein harðrend mannamúgva trúði, at tey kundu støðga fólkaræðinum, segði Biden.

Í røðuni heitti Biden eisini á amerikanarar um av vísa lygnunum aftur. Og hann mælti til endurnýggjað samanhald.

- Latið okkum byrja av nýggjum, lufta eftir hvør øðrum, virða hvønn annan, segði hann.

- Eg lovi, at eg við vera forseti fyri allar amerikanarar. Og eg lovi, at eg vil stríðast líka so nógv fyri tey, ið ikki góvu mær sína atkvøðu, sum fyri tey, ið gjørdu tað.

Biden nevndi ikki undanmann sín við navni. 

Sí eisini myndirnar: Joe Biden er nú tikin í eið

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2021

Biden hevur meldað USA aftur í WHO og Parisavtaluna

Fyrsti dagurin varð brúktur til at ógilda nakrar av avgerðunum hjá undangongumanninum

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Á sínum fyrsta degi sum amerikanskur forseti hevur Joe Biden skrivað undir fleiri fyriskipanir, eitt nú at melda USA inn í aftur Parisavtaluna, har heimsins lond hava sett sær mál fyri at avmarka upphitingina av jørðini.

Tað skrivar AFP-tíðindastovan.

Til samans skrivaði Biden undir 15 fyrisskipanir mikudagin, skrivar Reuters.

Umframt veðurlagsbroytingar, snúgva fyriskipanirnar seg um spjaðingina av korona, rasuójavna, eins og nakrar ógildingar av avgerðum, sum undangongumaðurin tók.

Biden skrivaði eisini undir eina fyriskipan, sum limar USA inn í aftur heimsheilsustovnin, WHO.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. Jan 2021

Steve Bannon náðaður av forsetanum

143 fólk vórðu náðað týsdagin ella fingu stytt teirra revsing

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Steve Bannon, sum var ein av nærmastu ráðgevunum hjá Donald Trump undir valstríðnum í 2016, er nú náðaður av amerikanska forsetanum.

Týsdagin kunngjørdi Donald Trump fráfarandi forseti listan við 143 nøvnum, ið verða náðað, sum ein av seinastu gerðum sitandi forsetans.

Av teimum 143 á listanum er talan um 73 fullar náðanir meðan 70 persónar fáa revsingina stytta.

Gitnasta navnið á listanum er Steve Bannon, sum í august mánaði í fjør varð ákærdur fyri svik við innsavnan av pengum, ið skuldu rinda fyri múrin hjá forsetanum á markinum til Meksiko.

Eftir valsigurin í 2016 starvaðist Steve Bannon í Hvítu húsunum, men gavst longu í 2017 eftir ósemjur við forsetan.

Í fjør varð hann handtikin og skuldsettur fyri at hava snýtt við innsavnaðum pengum. Men hann er ikki dømdur í málinum, og tað, at forsetin nú eirir honum merkir, at hann fyri framtíðina er vardur móti at verða revsaður í hesum máli.

Málið snýr seg um “We build the wall”-herferðina at savna 25 milliónir dollarar frá privatum. Innsavningin varð sett í verk undir eini tíð, tá forsetin hevði trupulleikar við at finna neyðuga fígging til byggingina.

Bólkurin, sum stóð fyri innsavningini, teirra millum Steve Bannon, lovaði, at allir pengarnir frá innsavningini fóru til byggingina. Men sambært ákærumyndugleikanum, er ein fittur partur av pengunum brúkt til privat endamál.

Steve Bannon hevur noktað seg sekan, og rættarmálið móti honum skuldi byrja í mai.

Stutt fyri jól náðaði Trump eisini fleiri fyrrverandi ráðgevar, Paul Manafort, Roger Stone, Mike Flynn og George Papadopoulos, sum høvdu ein týðandi leiklut í sokallaðu Russlands-kanningini.

Hvítu húsini hava kunngjørt listan yvir tey 143, sum nú eru eirað av forsetanum. Listin sæst her   

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2021

Armin Laschet nýggjur formaður í CDU

Týski stjórnarflokkurin fekk farna vikuskifti nýggjan formann – valið fall á stjórnarforsetan í Nordrhein-Westfalen

Armin Laschet, nýggi formaðurin í CDU (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Armin Laschet, stjórnarforseti í týska statinum Nordrhein-Westfalen, varð síðsta vikuskiftið valdur sum nýggjur formaður fyri týska stjórnarflokkin, CDU.

Hetta hendi á talgildum flokstingi hjá CDU, har 1.001 flokslimir luttóku.

Týski kanslarin, Angela Merkel, fer frá í ár, og hon fór frá sum formaður í flokkinum longu í 2018. Tá yvirtók verjumálaráðharrin Annegret Kramp-Karrenbauer, eisini kend sum AKK, floksleiðsluna.

Men tað gekst tó ikki væl hjá henni, og í februar 2020 boðaði hon frá, at hon fór at leggja frá sær sum floksformaður.

Valið stóð millum Armin Laschet, Friedrich Merz, og Norbert Röttgen.

Röttgen varð valdur frá í fyrsta valumfarinum, og í seinna umfarinum vann Laschet við 521 atkvøðum móti teimum 466 atkvøðunum fyri Merz, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2021

– Eitt vanlukkuligt moralskt mistak

Aðalstjórin hjá Heimsheilsustovninum, WHO, mælir staðiliga til eitt meira rættvíst býti av koppingarevninum

Aðalstjórin hjá Heimsheilsustovninum, WHO (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tedros Adhanom Ghebreyesus, aðalstjóri hjá Heimsheilsustovninum, WHO, sigur, at heimurin er ávegis til at fremja eitt "vanlukkuliga moralskt mistak" í sambandi við útbýtingini av koppingarevni.

Hann mælir staðiliga til eitt meira rættvíst býti av skamtunum við koppingarevni – um allan heimin.

– Siðurin við "eg fyrst" setir ikki bert tey fátækastu og veikastu í vanda, men hann tekur eisini undan okkum sjálvum, sigur hann sambært Ritzau.

Hendan mannagongdin fer í síðsta enda bert at leingja farsóttina, sigur Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Í vikuni kom Hans Kluge, evropeiskur stjóri hjá Heimsheilsustovninum við einari líknandi útsøgn.

Tá vísti hann á, at nøkur fá lond høvdu tryggjað sær 95 prosent av koppingarevninum, og mælti hann eisini til, at tað varð býtt meira rættvíst út, tí vit hava ikki ráð at sleppa summi lond upp á fjall.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

Skuldsett fyri at hava stolið telduna hjá Nancy Pelosi

22 ára gamla Riley June Williams, sum løgreglan eftirrlýsti, er nú handtikin í Pennsylvania

(Mynd av Twitter)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanska fregnartænastan, FBI, eftirlýstí mánadagin eina kvinnu, sum eftir øllum at døma stjól fartelduna hjá Nancy Pelosi undir álopinum á amerikansku kongressina 6. januar við ætlan um at selja hana víðari.

Týsdagin boða amerikanskir miðlar frá, at 22 ára gamla Riley June Williams var handtikin og er fongslað í heimbýnum, Harrisburg í Pennsylvania.

Tað er ein fyrrverandi unnusti hjá kvinnunim sum skal hava sagt fregnartænastuni, at hon hevði ætlanir um at selja telduna til russisku fregnartænastuna.

Tað kemur fram í skjølum, sum FBI hevur latið inn til ein dómstól í Washington D.C.

Kvinnan er skuldsett fyri at hava tvingað sær atgongd til kongressina, og fyri at hava luttikið í ófriðinum, sum endaði við, at fleiri stuðlar hjá Donald Trump, forseta, troðkaðu seg inn í kongressbygningin og inn í fleiri skrivstovur í bygninginum, eitt nú skrivstovuna hjá demokratinum, Nancy Pelosi.

Pelosi er forkvinna fyri Umboðsmannatingið, og harvið ein av mest valdsmiklu politikarunum í USA.

Ein FBI-agentur sigur, at við hjálp av fleiri filmsbrotum og fotomyndum frá hendingunum í kongressini sæst kvinnan nærkast skrivstovuni hjá Pelosi.

Eitt vitni, sum fyrr hevur verið unnusti hjá kvinnuni, hevur sagt FBI, at hon ætlaði at senda telduna til ein vin í Russlandi, so teldan kundi seljast víðari til fregnartænastuna SVR, skrivar AFP tíðindastovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2021

Búði tríggjar mánaðir á floghavnini í Chicago

Ein 36 ára gamal maður varð handtikin um vikuskiftið – hann segði, at hann var ov bangin fyri at flúgva heim orsakað av korona

Chicago O'Hare International Airport, har maðurin búði í tríggjar mánaðir (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ein kaliforniskur maður varð sunnudagin skuldsettur fyri at hava búð á altjóða floghavnini í Chicago í tríggjar mánaðir.

Frágreiðingin hjá manninum var, at hann var bangin fyri at flúgva orsakað av koronavirusinum. Í staðin leitaði hann sær skjól í eini deild av floghavnini, sum kravdi trygdargóðkenning.

Men um vikuskiftið varð hann handtikin, og skuldsettur fyri stuldur og fyri at hava trokað seg inn á økið á ólógligan hátt, skrivar Ritzau.

19. oktober kom maðurin til Chicago O'Hare floghavnina, har hann skal eitast at hava búð seinastu mánaðirnar.

Tað vóru tvey starvsfólk hjá United Airlines, sum vendu sær til mannin og bóðu hann vísa sítt ID. Hann vísti teimum síðani eitt ID-kort sum onkur hevði mist burtur 26. oktober. Kortið átti ein leiðari á floghavnini.

Starvsfólkini hjá United Airlines ringdu síðani til løgregluna, sum handtóku hann leygarmorgunin.

Hildið verður, at maðurin kláraði seg við at fáa mat frá øðrum ferðafólkum.

Maðurin er 36 ára gamal, hevur hægri útbúgving og reina revsiváttan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

– Harry og Meghan eru lukkulig

Prinsurin er harmur um støðuna við familjuni, men hann og Meghan, sum í fjør fluttu til USA saman við soninum, eru lukkulig har tey eru, sigur ein vinmaður

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Bretski Harry prinsur er sera harmur um slitið við restina av kongsfamiljuni, men hann og konan, hertogafrúan Meghan, eru kortini nøgd við nýggja lív teirra í USA.

Tað sigur Tom Brady, vinmaður hjá parinum.

Hertogin og hertogafrúan av Sussex fluttu saman við soni teirra, Archie, til Los Angeles í fjør, eftir at tey boðaðu frá, at tey ikki longur ynsktu at vera framtraðkandi limir í bretska kongshúsinum. Tað fall ikki í góða jørð hjá restini av familjuni, og málið vakti nógvan ans í miðlunum.

– Eg haldi, hann er harmur um støðuna við familjuni, men eru tey ólukkulig? Nei, tað haldi eg ikki. Eg haldi faktiskt, at tey eru rættiliga lukkulig, sigur Tom Brady sambært Reuters.

Harry og Meghan fáast framvegis við vælgerandi arbeiði, og tey hava eisini gjørt avtalur um m.a. framleiðslu av tilfari til Netflix og framleiðslu av einum podvarpi til Spotify.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2021

Nú er 22 ára gamla Amanda ein bókmentalig superstjórna

Amanda Gorman hugtók við sínari yrking undir setanarhátíðarhaldinum í Washington mikudagin

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

22 ára gamla Amanda Gorman gjørdist yngsti persónurin, sum hevur havt ein leiklut í sambandi við senanarhátíðarhaldi av nýggjum amerikanskum forseta.

Gorman las upp yrkingina “The Hill We Climb”. Yrking hennara kann lesast sum ein viðmerking til uppreisturin við kongressina herfyri.

Í yrkingini lýsir hon eina megi, ið vil knúsa tjóðina, men at fólkaræðið - demokratiið - fer at sigra. Hon lýsir eisini sín egna uppvøkstur.

Yrkingin var hálvliðug, tá mótmælisfólk lupu á kongressina 6. januar.

- Dagurin gav mær nýggja megi til at gera yrkingina lidna, hevur Gormann greitt AP tíðindastovuni frá.

Eftir upplesturin varð Gormann fagnað á Twitter og øðrum sosialum miðlum.

Talið av fylgjarum á Twitter eksploderaði. Eina løtu øktist tað við 10.000 nýggjum fylgjarum um minuttin. Talið øktist úr 36.000 til yvir 350.000.

Kendir politikarar og listafólk eru millum teirra, sum hava fagnað Gormann á sosialu miðlunum.

“Eg havi aldri verið ernari av at síggja eina nýggja unga kvinnuu hevja seg. Bravo, bravo”, skrivaði sjónvarpsstjørnan Oprah Winfrey.

“Við sínum sterku og fangandi orðum minnir Amanda Gorman okkum um valdið, sum einhvør okkara hevur fyri at varðveita fólkaræðið. Halt áfram at skína, Amanda. Eg gleði meg til at síggja hvat tað næsta verður”, skrivar Michelle Obama.

Gorman er sætta skaldið, sum tekur lut í einum forsetahátíðarhaldi. Onnur skald eru Robert Frost og Maya Angelou. Sum 22 ára gomul er hon nógv tann yngsta.

Amanda Gorman er fødd og uppvaksin í Los Angeles og hevur lisið sosiologi á Harvard.

Hon er skald og aktivistur, kend fyri at taka upp evni sum feminisma, rasisma og kúgan.

Onnur listafólk, sum vóru við á hátíðarhaldinum vóru sangararnir Lady Gaga, jennifer Lopez og Garth Brooks.

Evnið á setanarhátíðarhaldinum var eitt savnað USA. Gorman sigur við L. A. Times, at hon ikki hevði fingið boð um hvat hon skuldi umrøða, man at heitt var á hana um at leggja dent á samanhald.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. Jan 2021

Trom fekk størstu játtanina

Talan var um 400.00 krónur. 30 umsóknir um tilsamans fýra milliónir komu í heyst, og ellivu filmsverkætlanir fingu tilsamans 909.000 krónur í stuðli. Løgtingið hevur hækkað stuðulin til film fyri 2021 við 200.000 krónum

Mentamálaráðið játtaði 400.000 krónur til sjónvarpskrimirøðina Trom, sum hevur íblástur frá krimisøgunum eftir Jógvan Isaksen. Tað var beint yvir 300.000 meira enn nakar annar (Mynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tvær ferðir árliga ber til hjá filmsfólki at søkja stuðul til filmsverkætlanir. Fyrru ferð er 1. februar, og hin freistin er 1. september.

Nú er greitt, hvørjar fingu stuðul, og hvussu nógv hvør fekk.  

Hesi ellivu fingu stuðul í september 2020:
Jón Hammer – 400.000 kr.
Torfinnur Jákupsson – 95.000 kr.
Elin Brimheim Heinesen – 90.000 kr.
Heiðrik á Heygum – 59.000 kr.
Deyvafelag Føroya – 55.000 kr.
Rannvá Jónsdóttir Johansen – 55.000 kr.
Julia í Kálvalíð – 55.000 kr.
Jónfinn Stenberg - 50.000 kr.
Beinta Haraldsen – 25.000 kr.
Terji Mohr – 15.000 kr.
Símun Ejler Berg – 10.000 kr.

Samanlagt 909.000 krónur - talan er um dokumentarfilm, stuttfilm, listarfilm og spælifilm.

Uttanríkis- og mentamálaráðið kunngjørdi henda listan mikudagin. Har verður eisini boðað frá, at 30 umsóknir inn, og søkt varð um tilsamans fýra milliónir krónur.

Nógv hevur verið frammi um játtanir til film seinasta árið. Serliga í desember varð viðgjørt og kjakast um, hvørt teknifilmsrøðin Skúla Scam hjá Tóka Janssyni skuldi fáa stuðul ella ikki, eftir at tað gjørdist greitt, at umsókn hansara ikki varð gingin á møti, serliga vegna ljótan málburð.

Trom var á breddanum í 2019 og serliga fyrru hálvu av árinum í fjør, og í mars gjørdist greitt, at sjónvarpskrimirøðina, sum hevur íblástur frá vælumtóktu krimisøgunum eftir Jógvan Isaksen, fekk 450.000 krónur í stuðli, ið var størsta upphæddin.

Tá fekk Andrias Høgenni eisini 450.000 til spælifilmin Brúðarvalsur, og samanlagt varð 1,795.000 millión latin tá.

Tað er Torfinnur Jákupsson, sum skrivar handritið til røðina Trom, og Jón Hammer er framleiðari. Verkætlanin fekk greitt størstu játtanina í hesum umfari: 400.000 til eftirframleiðslu. 

Samanlagt vóru 900.000 krónur eftir at lata til film. Torfinnur Jákupsson fekk beint undir 100.000 til at menna handrit til sjónvarpssendirøðina Tinganes, ið tekur støði í politisku samtíðarskaldsøguni Vit, Føroya fólk frá 2019 eftir Bjørk Mariu Kunoy. 

Elin Brimheim Heinesen fekk 90.000 kr. til arbeiðið við undanframleiðsluni av einum filmi, sum skal byggja á søguna Teodora eftir William Heinesen

Víðari rásarúm til filmslistina í 2021
Á fíggjarlógini fyri 2021 eru 2,9 milliónir játtaðar til at lata til filmslistina. Harvið eru 200.000 fleiri tøkar til verkætlanir. Hetta fegnast Jenis av Rana, landstýrismaður, um: 

- Føroyska filmslistarliga umhvørvið er virkið. Verkætlanirnar fevna víða og gerast eisini størri í vavi, og tí heitti eg í fíggjarlógarviðgerðini fyri 2021 á Løgtingið um at hækka stuðulin til filmslist, sigur Jenis av Rana, landsstýrismaður, sum gleðist um, at áheitanin varð fylgd

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2021

Nýtt stýrið fyri Setrið tilnevnt

Á fundi farna vikuskiftið tilnevndi Jenis av Rana, landsstýrismaður, formliga nýggja stýrið fyri Fróðskaparsetur Føroya, ið komandi fýra árini skal stjórna Setrinum saman við rektaranum, Chik Collins

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á fundinum gjørdi Jenis av Rana greitt, at stýrið skal tryggja, at útbúgvingarnar, ið Setrið bjóðar út, eru akademiskt sterkar, kappingarførar og áhugaverdar.

- Fróðskaparsetrið er ein týdningarmikil stovnur í Føroyum. Tað er miðdepilin fyri vitan og gransking, og menningin her – eins og aðrastaðni – er sera stór. Eg eri tó sannførdur um, at hetta nýggja stýrið hevur júst røttu samansetingina til at møta teimum avbjóðingunum, ið bíða Setrinum komandi árini, segði landsstýrismaðurin millum annað við nýggja stýrið.

Stýrið er evsti myndugleiki hjá Fróðskaparsetrinum, og limirnir skulu sambært lóg samanlagt hava drúgvar akademiskar royndir og hava granskað í Føroyum ella uttanlands, umframt leiðsluroyndir frá bæði vinnu og umsiting.

Stýrið skal hava sjey limir. Landsstýrismaðurin við útbúgvingarmálum velur fýra limir uttan fyri stovnin, starvsfólkini á Setrinum velja síðani tveir innanhýsis limir, og seinasta stýrislimin velja tey lesandi.

Fyri hvønn lim verður varalimur valdur, og valskeiðið er fýra ár (2021-2024) – fyri tey lesandi tó bert eitt ár.

Í nýggja stýrinum eru hesir limir og varalimir:

Uttanhýsis limir og varalimir, sum Jenis av Rana, landsstýrismaður, hevur tilnevnt:
Ólavur Ellefsen, KT-verkfrøðingur og stjóri (afturval)
varalimur: Páll Isholm, cand. mag., rektari á Miðnámi á Kambsdali

Marita Rasmussen, stjóri í Vinnuhúsinum (afturval)
varalimur: Heidi Poulsen, arkitektur (afturval)

Anders Bjarklev, rektari á Danmarks Tekniske Universitet (afturval)
varalimur: Martin Zachariassen, rektari á IT-Universitetet (afturval)

Elaine Munthe, dekanur á Kunnskabssenter for utdanning og professari í pedagogikki á universitetinum í Stavanger
varalimur: Anna Kristin Sigurðardóttir, professari á Háskóla Íslands á deildini fyri útbúgving og námsfrøði

Limir og varalimir eftir tilmæli frá starvsfólki á Fróðskaparsetrinum:
Marin Strøm, lektari í heilsuvísindum, Deildin fyri Heilsu- og Sjúkrarøktarfrøði
varalimur: Firouz Gaȉni, professari í antropologi, Søgu- og samfelagsdeildin

Jónrit Halling, lektari í mýlskari lívfrøði, Náttúruvísindadeildin
varalimur: Jóhannes Miðskarð, adjunktur í námsfrøðiligari leiðslu, Námsvísindadeildin

Limur eftir tilmæli frá teimum lesandi á Setrinum:
Brandur Arnoarson, lesandi á Náttúruvísindadeildini (situr í 2021)
Varalimur vantar enn.

Nevndin hevur skipað seg á fyrsta fundin. Ólavur Ellefsen heldur fram sum formaður, meðan Marita Rasmussen heldur fram sum næstforkvinna.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2021

G! avdúkað sjey nøvn afturat

Millum teirra eru Swangah og Joe & the Shitboys – fyriskipararnir vóna at kunna hava G! í summar, men endalig avgerð verður tikin í vár

Joe & The Shitboys eru millum teirra, sum eftir ætlan skulu framføra á G! 2021 (Mynd: Theke Klamer)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Stutt fyri jól vórðu fyrstu tíggju nøvnini, sum eftir ætlan skulu framføra á G! festivalinum í summar, kunngjørd, og fyri viku síðani avdúkaðu fyriskiparir sjey nøvn afturat. Hesuferð fimm útlendsk og tvey føroysk:

• Katatonia (Svøríki)
• Swangah (Føroyar)
• Gaye Su Akyol (Turkaland)
• Konvent (Danmark)
• The Holy (Finnland)
• Joe & the Shitboys (Føroyar)
• Antii Paalenen (Finnland)

G! var, eins og allir aðrir festivalar, avlýst í 2020, og enn er ikki greitt, hvussu verður við festivalum í ár.

Fyrstu atgongumerkini til G! 2021 vórðu sett til sølu í desember, men eingin rindar fyrr enn 1. mai, tá endalig støða er tikin, um festivalurin verður veruleiki.

Søla av atgongumerkum til tjalding og húsvognar bíðar eisini til 1. mai.

Nøvnini, sum vórðu kunngjørd fyri jól, eru hesi:

• José González (Svøríki)
• Tessa (Danmark)
• Eivør (Føroyar)
• Busy P (Frakland)
• MYD (Frakland)
• Brimheim (Føroyar)
• Auður (Ísland)
• Silvurdrongur (Føroyar)
• Ghost Notes (Føroyar)
• Raske Drenge (Føroyar, Belgia)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2021

Norðurlandahúsið hevur fingið grønt stempul

Altjóða umhvørvismerkið Green Key hevur góðkent Norðurlandahúsið – Vit vilja og kunnu vera við til at gera mun, sigur Gunn Hernes, stjóri

Sami Kultima, tekniskur leiðari, Gunn Hernes, stjóri, Birna Jacobsen, verkætlanarleiðari (Mynd: Norðurlandahúsið)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Kafein borðreiðir við burðardyggum, vistfrøðiligum mati, virkisbilurin er ein el-bilur, og lampurnar brúka LED- og lágorkuperur. Norðurlandahúsið hevur seinastu tíðina fyrireikað seg til grøna skiftið og 14. desember eydnaðist tað at fáa altjóða umhvørvisgóðkenningina Green Key, boðar Norðurlandahúsið frá.

Green Key-merkið verður givið til ferðavinnu-og ráðstevnustøð, sum arbeiða miðvíst fyri at verja umhvørvið, og sum lúka eina røð av strongum umhvørviskrøvum, alt frá at skilja burturkast, avmarka nýtslu og til grøna reingerð.

Norðurlandahúsið miðar ímóti at vera við í grøna skiftinum, og tí var tað eyðsýnt at søkja um at fáa góðkenningina og fáa serkøn frá Green Key at meta um ymsu viðurskiftini í húsinum, greiðir Gunn Hernes frá.

–  Tað er umráðandi, at vit signalera fyri okkum sjálvum, gestum okkara, samstarvsfeløgum  og stuðlum, at vit vísa til handling og ábyrgd. Við at søkja og at fara ígjøgnum góðkenningartilgongdina og nú við at arbeiða víðari við hesum, hava vit valt at geva burðardygd høga raðfesting. Visjónin hjá Norðurlendska Ráðharraráðnum er greitt, at vit skulu verða heimsins mest burðardygga øki áðrenn 2030. Um vit skulu røkka hesum málinum er tað eisini umráðandi, at hvør einstakur aktøtur gevur sítt ískoyti.

Norðurlandahúsið kann ikki bara leggja seg afturá og hvíla, hóast góðkenningin er komin í hús. Krøvini frá Green Key um at verja umhvørvið økjast alsamt. Tað hevur eisini við sær, at húsið leypandi fer at útbúgva og seta starvsfólkini væl inn í øll viðurskifti hesum viðvíkjandi og áseta nýggj mál til umhvørvisarbeiðið, so vit alla tíðina menna grønu gongdina, sigur Norðulandahúsið.

– Hetta er bert byrjanin uppá eitt stórt og gott abreiði, sum vit skulu fremja, sigur Gunn Hernes.

Green Key umhvørvisgóðkenningin er latin til yvir 3.200 fyritøkur í umleið 65 londum. Í Føroyum eru tað bert Hotel Brandan og Norðurlandahúsið, sum enn hava fingið góðkenningina.

Green Key er undir Horesta, sum m.a. flokkar hotel og ráðstevnustøð. Norðurlandahúsið er, sum tað einasta ráðstevnustaðið í Føroyum, flokkað við fimm stjørnum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2021

James Bond frumsýning útsett enn einaferð

"No Time To Die", sum inniheldur upptøkur úr Føroyum, skuldi upprunaliga frumsýnast í apríl 2020, men nú er útsett til 8. oktober

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Hjá teimum, sum hava glett seg at síggja nýggjasta James Bond filmin "No Time To Die", sum m.a. inniheldur upptøkur úr Kalsoynni, gerst bíðitíðin nú uppaftur longri.

Frumsýningin av 25. filminum í røðini um agent 007, er nú útsett fyri triðju ferð.

Upprunaliga skuldi filmurin frumsýnast í apríl í fjør, síðani varð tað broytt til november, so apríl í ár, og nú er sýningin enn einaferð útsett – hesaferð til 8. oktober.

Hesum boðaðu filmsframleiðararnir frá fríggjanáttina, sambært Ritzau.

Fyrstu og aðru ferð var tað koronafarsóttin, sum var orsøkin til, at frumsýningin varð útsett, men einki verður sagt um, hví tað nú verður útsett enn einaferð.

Í "No Time To Die" sæst Daniel Craig aftur í høvuðsleiklutinum sum James Bond fyri fimtu, og sum skilst seinastu ferð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. Jan 2021

Disney-lag hjá føroyingum veruliga í umferð á Tiktok

“Better in Stereo” verður brúkt í meira enn 600.000 ymiskum videobrotum á videoappini Tiktok, og hevur meira enn hálva milliard spælingar

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Lagið “Better in Stereo”, sum Bárður Háberg og Óli Jógvansson gjørdu fyri sjey árum síðani til Disney-røðina "Liv and Maddie", hevur fingið nýtt lív á Tiktok.

Seinastu mánaðirnar er lagið, sum eisini var eyðkennislag til røðina, brúkt í 600.000 ymiskum videobrotum, og dagliga leggjast umleið 6.000 videobrot afturat.

Tilsamans meira enn eina hálva milliard spælingar.

Tiktok er ein app, sum serliga ung brúka, og har tað ber til at dansa ella gera okkurt kreativt meðan tónleikur spælir aftanfyri.

Niðanfyri eru nøkur videobrot frá Tiktok, sum brúkar tónleikin hjá Bárði og Óla.

Videobrotið niðanfyri er tað sum er víst oftast, heilar 70 milliónir ferðir.

@fredziownik_art

Please don’t scroll away ##dlaciebie ##drawing ##rysunek ##fyp

Better in Stereo - Tori

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2021